Ja, Johan Fridrich Stelzer rodziłem się…

Ja, Johan Fridrich Stelzer rodziłem się …. (Źródło:SKANSEN BUDOWNICTWA LUDOWEGO w Wolsztynie)

Co wiemy o latach 1731 – 1773 i o życiu na wsiach, o ludziach, którzy się tam osiedlili? Na to pytanie można prosto odpowiedzieć: właściwie nic!

Ta odpowiedź prowadzi do wniosku, że dziś nikt nie może jednoznacznie określić, skąd przybyli osadnicy. Było, jest i będzie wiele domysłów, które być może nawet są trafne, ale dokumentów o pochodzeniu Olędrów nie znaleziono. Także rzeczywiste przesłanki, dla jakich osadnicy zdecydowali się wyjechać ze swoich rodzinnych stron nie są do końca oczywiste. Wymieniana jest ucieczka z powodu przyznawania się do religii protestanckiej i wynikających z tego prześladowań, a może po prostu pomimo trudów osiedlania się marzyli o swojej własnej ziemi.
[Oryginalny tekst napisany przez Gudrun Tabbert, przetłumaczył Przemek Mierzejewski]

Jako jeden z nielicznych dowodów dotyczący historii wsi olęderskich, to pieczęcie tychże wsi (każda miała swoją odrębną), i odkryte na nich przez K.E. Goldmanna daty. Zostało to opisane tutaj: http://oledry.pl/?p=660
Inną rzeczą z tego czasu, do tej pory braną w niewielkim stopniu pod uwagę, jest niepozorna kartka.
Wspomniana kartka została znaleziona  przy okazji prac rozbiórkowych stodoły z Sękowa (Zinskowo). Stodoła była zbudowana jeszcze starym sposobem Olędrów, a stanęła na przeszkodzie dla nowej budowli. Aby zachować ją dla potomności, została z pietyzmem rozebrana na poszczególne elementy, przeniesiona i odbudowana w Skansenie Budownictwa Ludowego w Wolsztynie. http://www.muzea-wolsztyn.com.pl

Dostaliśmy od dyrekcji muzeum pozwolenie na publikację tej kartki.
Ręcznie zapisane notatki na tej kartce zaczynają się od słów (oryginalna pisownia imion):

SKANSEN BUDOWNICTWA LUDOWEGO w Wolsztynie

JA JOHAN FRIDRICH STELTZER,
RODZIŁEM SIĘ ANNO 1731 W MAJU
ANNA DOROTEHA MATTARNEN W 1740 W SIERPNIU
ŚLUB 1757 DNIA 15. LISTOPADA
NASZ PIERWSZY SYN – GOTTFRIED – URODZONY 1759 W CZERWCU
DRUGI SYN – CHRISTIGAN – 1761 – W CZERWCU
TRZECI SYN – JOHAN GEORGE – 1763 W MAJU
1. CÓRKA –  ANNA ROSINA – 1766 W CZERWCU
2. CÓRKA – ANNA MARIA – 1770 7 LUTEGO
CZWARTY SYN  – MARTIN – W ROKU 1773 W MAJU

Ta kartka papieru jest szczególnego rodzaju znaleziskiem. Pierwotna księga urodzeń z tzw. „dużej szkoły” z Sękowa, w której miały być notowane pierwsze urodzenia czy śluby protestanckich osadników nie zachowała się do dziś. Sam budynek szkoły, względnie budulec drewniany, został sprzedany na budowę, w czasie tworzenia się parafii ewangelickiej na nowotomyski plac kościelny z nowo wybudowanym kościołem.

Bazując na tym znalezisku możemy wnioskować, że Johann Friedrich Steltzer był ewangelickiego wyznania. Wszystkie znalezione zapiski w księgach kościelnych dotyczące niego i jego rodziny zostały znalezione w księgach kościelnych ewangelickiej gminy wyznaniowej.

Wieś Sękowo otrzymała swój przywilej, wg wspomnianego wyżej artykułu K.E. Goldmanna, 11 listopada 1700 roku. Wspomniany tutaj Johann Friedrich Steltzer jest prawdopodobnie potomkiem pierwszych osadników w tej miejscowości.

Interesujące jest również to, że Johann Friedrich Steltzer umiał pisać.  Jeżeli dla nas dziś te zapiski są nieco niezgrabne, to dla ówczesnych było to bardzo niezwykłe, że „sąsiad” – chłop, który przynależał do wspólnoty wiejskiej w Sękowie albo do niej wstępował, nazywany we wszystkich znalezionych przez nas wpisach kościelnych jako Johann Friedrich, umiał w ogóle pisać.

Jak już wspominaliśmy, przeszukaliśmy księgi kościelne, aby się dowiedzieć czegoś więcej o Olędrze o nazwisku Johann Friedrich Steltzer i jego rodzinie.

Informację o zawarciu małżeństwa Johanna Friedircha Stelzera i Anny Dorothei Matern w listopadzie 1757 roku można znaleźć w księgach kościelnych katolickiej parafii w Wytomyślu. Swego czasu wszystkie wpisy kościelne, także protestanckie, musiały być tamże dokonywane. Wpisów o urodzeniach z roku 1731, gdzie powinna znaleźć się również data urodzenia Johanna Friedricha Steltzera, nie ma. Brakuje zupełnie ksiąg z tych lat. Wpisu o urodzeniu Anny Dorothei Matern również nie  znaleziono.

Pierwszy syn Gottfried zawarł małżeństwo w Nowym Tomyślu z Anną Rosiną Pflaum z Przyłęku. Był wspomniany jako mieszkaniec Sękowa oraz jako sołtys sądowy i starosta kościelny. Te urzędy wskazują na to, że tak jak jego ojciec, musiał mieć pewien poziom wykształcenia.

Trzeci syn Johann George ożenił się w Nowym Tomyślu z Marią Elisabeth Brunsch. W tym wpisie został on jednak  określony jako drugi syn Johanna Friedriecha, co wskazywałoby, że Christian Steltzer, który właśnie jako drugi został wymieniony na odnalezionej kartce, zmarł w wieku dziecięcym. Sam Johann Georg Steltzer został określony w tym wpisie jako obywatel miasta i szewc w Nowym Tomyślu.

Najstarsza córka Anna Rosina wyszła za mąż w październiku 1783 za Gottfrieda Kurza z Paproci. W tym wpisie była wspomniana ona jako jedyna córka Johanna Friedricha. Zatem można znowu przypuszczać, że córka Anna Maria, która urodziła się w roku 1770, a na temat której nie było w żadnych wpisach kościelnych informacji, zmarła przed rokiem 1783.

Jeśli chodzi o Martina Steltzera, nie znaleziono żadnego wpisu na jego temat w księgach kościelnych.

Na znalezionej karteczce nie wspomniano o jeszcze jednym synu o imieniu Christoph, który zmarł w 1781 i wg zapisów kościelnych musiał urodzić się ok. 1776 roku.

Anna Dorothea Steltzer (żona Johanna Friedricha Steltzera) zmarła w listopadzie 1814 w Sękowie, ale daty śmierci samego Johanna Friedriecha Steltzra nie odnaleziono.

Niestety, losów dalszych pokoleń Olędra o imieniu Johann Friedrich Steltzer nie udało się ustalić.