- Olędry Nowotomyskie - http://oledry.pl -

Właściciele Tomyśla

W jaki sposób w posiadaniu Szołdrskich znalazły się okolice Nowego Tomyśla?
Szołdrscy posiedli dobra tomyskie poprzez małżeństwo (w roku 1698) dziadka Feliksa – Ludwika Szołdrskiego z protestantką Bogumiła Marianną Unrug, która wniosła klucz tomyski w wianie. Przeszła na katolicyzm w 1712 roku.
A kim byli poprzedni właściciele?
Nie można jednoznacznie stwierdzić skąd pochodzi nazwa Tomyśl. Najbardziej prawdopodobne jest, że pochodzi od imienia założyciela (może Tomisław) ,a może wywiedzione zostało od nazwy Wytomyśl, najstarszej miejscowości z naszej okolicy.  Kolejnymi właścicielami były rodziny Ostrorogów Lwowskich, Opalińskich, Unrugów, Szołdrskich, a później von Haugsdorf, von Poncet.



Najwcześniejsze wzmianki od właścicielach ziem okolic Nowe Tomyśla :


Małe drzewo genealogiczne Ostrogów Lwowskich , które pozwoli na zrozumienie koligacje rodzinne kolejnych właścicieli






Tym sposobem majątek tomyski mocno rozdrobniony przeszedł w ręce Opalińskich, ze względu na wygaśnięcie linii Ostrorogów Lwowskich.
Próbę konsolidacji dóbr tomyskich pojął Jan z Bnina Opaliński, wnuk Barbara z Ostorogów Lwowskiej , poprzez skupywanie części majątku tomyskiego od rodzeństwa lub dzieci rodzeństwa


Tomyśl w całości znalazł się w rękach Jana z Bniana Opalińskiego wojewody kaliskiego (od 1624) , poznańskiego (od 1628), starosty inowrocławskiego , kasztelena kaliskiego (od 1621).



Następnymi właścicielami była rodzin Uhrug. Niestety znalazłem żadnej wzmianki w jaki sposób rodzina Uhrug weszła w posiadanie ziemie tomyskie. Z poniższych zapisków wynika, że była w posiadaniu Krzysztofa Unruga (26 V 1624 – 29 I 1689) starosty wałeckiego , gnieźnieński.




Ziemia tomyska znalazła się w posiadaniu rodziny Szołdrskich.


Natomiast co do samego Nowego Tomyśla – było to miasto prywatne, ale 17 VI 1831 weszła w życie tzw. ordynacja miejska. Miała uregulować ustrój samorządu miejskiego i znieść własność prywatną, ale nie w każdym przypadku było to możliwe ze względu na zawiłe stosunki własnościowe i dopiero Ordynacja miejska dla sześciu wschodnich prowincji Monarchii Pruskiej z 30 V 1853 ostatecznie określiła strukturę organizacji miejskiej.
Z drugiej strony w roku 1848 (po wypadkach z Wiosny Ludów) została przeniesiona siedziba powiatu bukowskiego do Nowego Tomyśla, bez zmiany nazwy samego powiatu. Więc należało by wnioskować, że już wtedy Nowy Tomyśl nie był miastem w prywatnym władaniu.
Natomiast w 1882 roku miasto spłaciło ostatecznie swoje powinności wobec właściciela miasta czyli wtedy Ponceta. Na razie trudno jednoznacznie stwierdzić, kiedy Nowy Tomyśl przestał być miastem prywatnym.


Źródła:

  1. Teodor Żychliński „Złota księga – szlachty polskiej” 1879 http://www.wbc.poznan.pl [3]
  2. Teki Dworzaczka http://teki.bkpan.poznan.pl/ [4]
  3. Potomkowie Sejmu Wielkiego http://www.sejm-wielki.pl/ [5]